اتنوموزیکولوژی

بدون شک برای کسی که تمامی لحظه‌هایش را صرف یافتن هدفی کرده، گذراندن عمر در گوشه‌ای دور افتاده و دور از یاران هم‌رزم نمی‌تواند مطلوب باشد. هفت سال آزگار در تنگدستی و بیماری و غمِ غمخواری مردمانی که امروز فراموشش کرده‌اند، گذشت. به کمک «جیران» به کنار پنجره می‌آید و برای آخرین بار به آسمان وطنش نگاه می‌کند. باز می‌گردد و در آن بستر مرگ، زیر لب زمزمه می‌کند که: سپاسم به درگاه یزدان پاک         که پاک آمدم، پاک رفتم به خاک در کنار «سردار ملی» و «سالار ملی»، ابوالقاسم عارف قزوینی (1312-1257) را نیز «شاعر ملی» مشروطه ایران می‌دانند. [...]

کتاب «مردم شناسی موسیقی» دکتر محسن حجاریان، در تاریخ 19 تیر ماه 1396 در فرهنگسرای ارسباران، معرفی و از آن رونمایی شد. در مراسمی که به همین منظور و با حضور خود ایشان برگزار شد، محسن شهرنازدار، حامد جلیلوند و مریم قره سو درباره این حوزه و کتاب، سخنرانی کردند. آنچه در اینجا آمده، پاورپوینت ارائه حامد جلیلوند در آن نشست است.

پنجاه و پنجمین نشست «یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ»، در روز یکشنبه 13 اردیبهشت ماه ۱۳۹4، در مرکز مشارکت‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شد. در این نشست مریم قرسو پیرامون «نمادشناسی در موسیقی» و حامد جلیلوند با موضوع «فرهنگ و طبقه بندی سازها» صحبت کردند و فیلم مستند «دو کمانچه» به کارگردانی بهمن کیارستمی پخش شد. متن سخنرانی جلیلوند در اینجا آمده است. بحث را در یک ساختار دو بخشی ارائه می کنم.ابتدا نگاهی اجمالی به طبقه بندی و طبقه بندی سازها دارم و در نهایت تلاش می کنم تا چند قدم به سوی طبقه بندی فرهنگی بردارم. طبقه بندی [...]

موسیقی موضوع مورد مطالعه بسیاری از رشته های و حوزه های علمی است. هر یک از این حوزه ها خود را با نام هایی متمایز می کنند: موسیقی شناسی تطبیقی، باستان شناسی موسیقی، موسیقی شناسی زیستی، نشانه شناسی موسیقی و ... اما بسیاری از از این زمینه های پژوهشی متفاوت زیر سک نام کنار هم جمع می شوند. اتنوموزیکولوژی، دست کم بر مبنای عملکرد انجمن اتنوموزکولوژی آمریکا، جایی برای مطالعه موسیقی از هر منظر. به همت انجمن دانشجویی انسان شناسی دانشگاه تهران، روز 19 آبان 1394 به اختصار تاریخچه و موضوعاتی که کم و بیش ذیل اتنوموزییکولوژی قرار می گیرند [...]

تصویر: صراحی، شهنواز و شهبانگ از سازهای ابداعی محمدرضا شجریان در یادداشت پبشین سازهای خودصدا و پوست‌صدای طرح شده در موسیقی ایران فهرست شدند. در ادامه با هدف بررسی تغییرات مجموعه سازهای موسیقی دستگاهی و با سهل‌گیری، فهرستی از سازهای زه‌صدا و و هواصدا ارائه شده است که در تهیه این فهرست از منابع مختلفی از جمله کتاب‌ها، نشریات، مصاحبه‌های مطبوعاتی و سایت‌ها و وبلاگ‌های سازندگان و نوازندگان موسیقی دستگاهی ایران و نیز آثار صوتی و آلبوم‌هایی که به صورت رسمی یا غیر رسمی منتشر شده‌اند، استفاده شده است. شرط فهرست نویسی، وجود دست کم یک سند از نمونه‌های ذکر [...]

تصویر: مجید خلج در خال اجرا با زنگ سرانگشتی همانطور که در بخش پیشین گفته شد به منظور بررسی تغییرات مجموعه سازهای موسیقی دستگاهی، باید با سهل‌گیری نسبت به سازهای وابسته به این موسیقی برخورد کرد. از همین رو هدف این بخش، تهیه فهرستی از سازهاست. فهرستی که وجه مشترک آن‌ها نوعی ارتباط با موسیقی دستگاهی ایران است. این ارتباط می‌تواند از وابستگی کاملاً مشخص با این نوع موسیقی (برای نمونه در مورد ساز سه‌تار) تا بکارگیری ساز در آن (مثلا طبلا هندی) و یا ادعای ساخت سازی برای موسیقی دستگاهی ایران باشد (برای نمونه ساغر و تن‌تار). در تهیه [...]

این پرسش که کدام سازها به موسیقی دستگاهی ایران تعلق دارند و یا مجموعه سازهای موسیقی دستگاهی ایران کدامند؟ در نگاه اول، پیش پا افتاده و کاملاً بدیهی به نظر می‌رسد. تار، سه‌تار، سنتور، کمانچه، نی و تنبک شاید اولین سازهایی هستند که به ذهن می‌آیند. با این حال این پرسش ساده می‌تواند پاسخ‌های متفاوتی را در مقابل خود داشته باشد. برای مشخص شدن موضوع نگاهی خواهیم داشت به کتاب‌ها و نوشته‌هایی که به معرفی سازهای موسیقی دستگاهی ایران پرداخته‌اند. برخی از منابعی که به معرفی موسیقی دستگاهی ایران پرداخته‌اند، به معرفی سازهای این موسیقی اهتمام ورزیده‌اند. معتبرترین این کتاب‌ها [...]